Σε απόσταση 4 χιλιομέτρων βορειοδυτικά του Παραλίου Άστρους ακριβώς κάτω από τη διασταύρωση των δρόμων (Άργους-Λεωνιδίου) – (Παραλίου Άστρους-Άργους), δίπλα από την παραλία, βρίσκουμε λιθόκτιστο κτίσμα που φέρει πολεμίστρες σε όλες τις πλευρές.
1. Εκδοχή
Σύμφωνα με την μελέτη «Το Παλιόχανο της Κυνουρίας, Ιστορικογεωγραφικά 2 (1987-1988), σελίδες 145-150, του Παναγιώτη Φάκλαρη -Καθηγητή Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου-», ανακύπτουν νέα στοιχεία περί της ιστορικής προέλευσης του Παλιόχανου, τα οποία ισχυροποιούνται και από προφορικές μαρτυρίες ντόπιων πού έζησαν στις αρχές του 1900. Παρακάτω παραθέτουμε απόσπασμα περί της πραγματικής χρονολόγησης των αντηρίδων του κτιρίου:
«…Η µορφή του κτιρίου -τοιχοδοµία, καµάρα, ξυλοδεσιές- µας επιτρέπουν να το χρονολογήσουµε στη µεταβυζαντινή περίοδο. Η προσθήκη των αντηρίδων µπορεί να προσδιορισθεί ακριβώς γιατί στη µία αντηρίδα του νοτιοανατολικού τοίχου είναι χαραγµένη η χρονολογία 1070, η οποία σύµφωνα µε τον οθωµανικό τρόπο χρονολόγησης, από Εγίρας, αντιστοιχεί στη χρονολογία 1659 – 60 μ.Χ.
Παρόλο που δεν διαθέτουµε γραπτές µαρτυρίες για τον προορισµό του κτιρίου, µπορούµε να καταλήξουµε σε ορισµένα συµπεράσµατα παίρνοντας υπόψη την αρχιτεκτονική του µορφή, τη θέση στην οποία βρίσκεται και τις πληροφορίες της προφορικής παράδοσης. Το παλιόχανο βρίσκεται στο άκρο της θυρεατικής πεδιάδας (σηµερινή πεδιάδα Παραλίου Άστρους-Αγ. Ανδρέα),σε απόσταση 10 µ. από τη θάλασσα και στο σηµείο όπου ο παραλιακός δρόµος Άργους-Θυρεάτιδος τελειώνει τη διαδροµή του κατά µήκος της Ζάβιτσας και βγαίνει στην πεδιάδα. Βρίσκεται δηλαδή σ’ ένα επίκαιρο σηµείο, σε σχέση µε το οδικό δίκτυο της περιοχής, και η χρήση του ως χάνι θα ήταν κάτι φυσικό, όπως δηλώνει και το όνοµα του που διασώθηκε. Θα ήταν δηλαδή ένας χώρος στον οποίο θα µπορούσαν να σταθµεύσουν και να ξεκουραστούν οι ταξιδιώτες και τα ζώα τους. Επίσης, και η ντόπια παράδοση, όπως την άκουσα από το Ν. Γ. Κασκαµπά, κάνει λόγο για χάνι. Μάλιστα ο ίδιος πληροφορητής θυµάται την ύπαρξη υπολειµµάτων από µια κτιστή κατασκευή, λίγα µέτρα ΒΑ απ’ το κτίριο, τα οποία είναι πιθανό να ανήκαν σε µία µικρή δεξαµενή νερού. Δεν είναι βέβαιο αν υπήρχε στο παλιόχανο φρουρά για τον έλεγχο του δρόµου. Οι πολεµίστρες και η γεωγραφική του θέση δικαιολογούν την παρουσία φρουράς, τουλάχιστον για ορισµένες περιόδους.
Σύµφωνα µε την παράδοση, το παλιόχανο σχετιζόταν άµεσα και µε την προµήθεια σε ασβέστη της απέναντι ακτής. Εδώ φόρτωναν τα καίκια τον ασβέστη και τον πήγαιναν στα νησιά, στ’ Ανάπλι στα κάστρα, δεν ξέρουμε … Στο Παλιόχανο, µπροστά απ’ το κτίριο, υπήρχε µία εξέδρα µέσα στη Θάλασσα στην οποία πλεύριζαν τα καίκια για να φορτώσουν. Η ύπαρξη της εξέδρας βεβαιώνεται από τα υπολείµµατα των ξύλινων πασσάλων οι οποίοι τη στήριζαν…»
1. Στην ευρύχωρη σπηλιά που βρίσκεται πολύ κοντά στο παλιόχανο –τώρα χωµένη µε πέτρες και χώµατα που κύλησαν κατά τη διάνοιξη του σύγχρονου αυτοκινητόδρομου Άστρους-Άργους- αναβλύζει υφάλµυρο αλλά πόσιµο για τα ζώα νερό.
2. Στη θέση Πύργος ή Ανεµόµυλος στα Λιλέικα, ένα χιλιόµετρο περίπου ΒΑ από το
Παλιόχανο, υπήρχε στην αρχαιότητα φυλακείο για τον έλεγχο του δρόµου Άργους-Κυνουρίας.
Βλ. Π. Β. Φάκλαρης, Αρχαία Κυνουρία, Θεσσαλονίκη 1985, σ. 253 κ.ε.
Πατήστε εδώ για να δείτε το σχεδιάγραμμα του Παλιόχανου.
2. Εκδοχή
Το πιθανότερο είναι να ήταν χάνι το οποίο και λειτούργησε γύρω στα 1800, αυτό το στηρίζω στα εξής:
1. Η απόσταση από μέτρηση δορυφορικής φωτογραφίας του 2003 είναι 29 μέτρα και σε συνδυασμό με τη μελέτη του ρυθμού πρόσχωσης της παραλίας του Ατσιγγάνου που είναι 28 μέτρα τα 100 χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη ένα ακραίο στατιστικό λάθος της τάξης του10% μας δίνει καθαρό αποτέλεσμα 25 –όπερ έδει δείξαι-. Δεν μπορεί να είχε κτιστεί μέσα!! στη θάλασσα αλλά σε μία minimum απόσταση 4 μέτρων από αυτή.
2. Η θέση του Παλιόχανου στη πύλη της Κυνουρίας και ως προς τη δύσβατη οδό (Ανιγραία καλουμένη από τον Παυσανία), ισχυροποιεί την εκδοχή του σταθμού ανάπαυσης των ταξιδιωτών και των υποζυγίων τους.
3. Τα μόνα ερωτηματικά αποτελούν: η αρχιτεκτονική και η τεχνοτροπία του κτίσματος.
Πατήστε εδώ για να δείτε το Παλιόχανο.